Мерење на динамиката на демографските промени и нивните импликации врз одржувањето на економската и социјалната сигурност во Република Македонија: трендови и проекции

Abstract

Опаѓањето на стапката на морталитет и продолжувањето на очекуваното траење на животот, во комбинација со намалување на стапката на фертилитет доведе до денешната ситуација на сé постепено стареење на населението во Република Македонија. Со цел да се одржи социјалната и економската сигурност на населението од особен интерес на истражувањето се меѓугенерациските трансфери, соодносите на старосна зависност како и трошоците на пензискиот и здравствениот систем низ изминатите години како и проекциите во иднина. Од една страна, соодносите на старосна зависност и соодносот на зависност на старите имаат тенденција да се зголемуваат, што теоретски имплицира на намалување на трансферите за постарите лица во иднина, со стареењето на населението. Од друга страна, поновите истражувања се соочуваат со предизвикот на негативниот ефект од зголемените трошоци на државата, како дел од БДП наменети за пензискиот и здравствениот систем и одржување на благосостојбата во државата. Во рамките на тезите го анализираме влијанието на старосната структура во контекст на одржувањето на социјална и економска сигурност на населението во различни нивоа во рамките на системот, а исто така ги анализираме и другите ефекти кои што може да се случат на различни нивоа од анализата. Најпрво, ја анализираме динамиката на фертилитетот и промените во семејните односи во изминатиот период во повеќе од две декади на макро ниво. Второ, ги анализираме и ги утврдуваме тенденциите за движењето на населението во Македонија и изработуваме проекции за старосната и полова структура на населението применувајќи го методот на компоненти. Понатаму, со помош на податоците од проекциите за старосната структура на населението и демографските индикатори на стареењето на населението, го истражуваме влијанието на стареењето врз учеството во работната сила, соодносите на старосна зависност и сл. И на крајот го моделираме морталитетот, го проекцираме идното движење на морталитетот и ги проучуваме меѓугенерациските трансфери и соодносот на трансферите во државата. Се фокусираме на социо-економските импликации како резултат на демографските промени и на проекцираните трошоци за пензии и здравствена заштита како и за идниот дизајн за пензионирањето, а изработуваме и проекции за идниот број на пензионери и соодносот на осигуреници и пензионери. Сосема на крајот користиме симулации и сценарија за трошоците за пензии, процентот за БДП наменет за пензии и бројот на осигуреници во иднина во Република Македонија. Резултатите од истражувањето ја потврдуваат општата хипотеза на докторската дисертација дека зголемената долговечност и нискиот фертилитет, како и процесот на демографско стареење може да доведат до негативни социо-економски последици во областа на меѓугенерациските трансфери, пазарот на труд, здравствената заштита, националниот буџет и социјалните трансфери во Македонија.