Светиот простор и светото време во теоријата за религијата на Мирча Елијаде

Abstract

Во текстот се прикажани категориите на просторот и на времето преку дихотомијата свето-профано и преку карактеристиките на верувањето на религиозниот човек во светото во теоријата на Мирча Елијаде. Светиот простор е поважен од профаниот, тој е хетероген, влегувањето во него подразбира влегување во подрачје со специфичен и супериорен онтолошки статус. Сместувањето во светот за примордијалниот и за современиот верник е преку ориентирање со помош на светото како центар, како оска (оттука и верувањата во „оската на светот“ и во симболиката на центарот), обезбедувач на безбедна средина, создавач на космос. Митовите како свети сказни раскажуваат за космогонијата, која подразбира топогонија, а со нивната светост и перформативни моќи имаат способност да ја реактуализираат состојбата на иницијалното излевање на светото, на дејствувањето на светите предци или божествата. Така, понатамошно сместување подразбира мимезис на иницијалното диференцирање и структурирање на елементите на светот. Реактуализирањето на космогонијата, покрај подражавање на топогонијата, подразбира и навраќање во светото време на Почетокот. Светото време е исто така нехомогено, и религиското повикување на светоста од „она време“ (како што го нарекува Елијаде) значи прекин на профаното траење и воведување на време кое не поминува, но кое има способност да ја обновува стварноста на верникот во култот.