ZBATIMI I METODËS ANALITIKE-SINTETIKE NË ABETAREN E PROFESOR XHEVAT GEGËS

Abstract

Gama e veprimtarisë së profesorit Xhevat Gega është tepër e gjerë, dhe në përmasat e një kumtese është pothuajse e pamundur të ndriçohet, të studiohet dhe analizohet ashtu siç e meriton. Në ketë kumtesë modeste vëmendjen do ta përqendrojmë vetëm në një segment të kësaj veprimtarie, do të ndalemi në zbatimin e metodës analitike-sintetike në abetaren e prof. Xhevat Gegës, për funksionet që kreu ky libër si mjet pune për mësimin e gjuhës së shkruar shqipe; për kontributin didaktik që dha në përpunimin e metodave të lexim- shkrimit; për rrugën që hapi dhe përvojën që krijoi në fushën e teksteve tona origjinale shkollore. Metoda analitike-sintetike është metoda bazë, ku mbështetet mësimi i lexim-shkrimit, koncepti mbi këtë metodë lidhet me analizën dhe sintezën e tekstit, fjalisë, fjalës, rrokjes. Profesori Gega në abetaren e tij synon, që në orën e shkrim-leximit të zbatohen forma pune të tilla që të zhvillojnë mendjen e fëmijës dhe që nuk mbështeten në të mësuarit e shkronjave dhe rrokjeve në mënyrë mekanike, por me vetëdije. E gjithë koha që nevojitet për mësimin e abetares, që nga dita e parë e shkollës e deri në mbarimin e shkronjave, profesor Gega e ndan në tri periudha: a) periudha përgatitore (Parabetarja) kjo fazë lidhet me periudhën parapërgatitore për lexim-shkrimin; b) periudha e mësimit të shkronjave (Abetarja) kjo fazë lidhet me mësimin e shprehive themelore të teknikës së lexim-shkrimit; c) Pasabetarja është vazhdim i përforcimit të leximit të kuptueshëm. Gjatë hartimit të abetares është bërë përpjekje për të realizuar praktikisht parimet mbi të cilat mbështetet metoda analitike-sintetike, duke përdorur gjerësisht këto mënyra: a) Shtimi i zanoreve dhe bashkëtingëlloreve në fjalë të dhëna; b) Lexim fjalësh sipas një modeli të dhënë; c) Formim fjalësh të ndryshme nga vetë fëmijët sipas një modeli të dhënë.