Надградени показатели на динамичните просторни релации во македонскиот јазик (во балкански контекст)

Abstract

<jats:p>Dominant exponents of dynamic spatial relations in the Macedonian language (in a Balkan context)In the Macedonian language, 'doubling' of prepositions is well documented in grammars and monographs, but now we can witness increased use of prepositional sequences both in the modern Macedonian standard and in dialects. The need for more precise spatial determination became necessary, and this is precisely where the role of the (secondary) complex prepositions are used: nasred, nakaj, dokaj, otkaj, etc. However, Macedonian has so-called double prepositions (prepositional sequences), whose main function is more precise spatial determination (od pred, od zad, od pod, do pred, za pred, za vo, za na, etc.). The first preposition in those sequences becomes the dominant exponent of dynamic spatial relation (ablative or adlative) while the second preposition becomes part of the prepositional phrase – the localizer.The high frequency of prepositional sequences is common not only in modern Macedonian but also exists in western peripheral dialects which have had closer contacts within the Balkan linguistic environment.It can be concluded that the balkanised structure of Macedonian language allows certain Balkan tendencies to expand and evolve in some new directions and still retain the primary goal – more transparent and clearer communication among the speakers of the language. Nadrzędne wykładniki dynamicznych relacji przestrzennych w języku macedońskim (w kontekście bałkańskim)Występowanie podwójnych przyimków w języku macedońskim jest dobrze udokumentowane, tak w gramatykach, jak i w odrębnych monografiach. Teraz jednak jesteśmy świadkami niebywałego wzrostu liczby takich konstrukcji we współczesnym macedońskim standardzie oraz w dialektach macedońskich. Powstaje w związku z tym potrzeba bardziej precyzyjnego zdefiniowania relacji przestrzennych, i w tym właśnie punkcie rola (sekundarnych) złożonych przyimków typu: nasred, nakaj, dokaj, otkaj itp. okazuje się przydatna. Jednakże w macedońskim występują również podwójne przyimki (sekwencje przyimków), których główną funkcją jest bardziej precyzyjne nazwanie relacji przestrzennej (od pred, od zad, od pod, do pred, za pred, za vo, za na itp.). Pierwszy przyimek sekwencji jest dominującym wykładnikiem dynamicznej przestrzennej relacji (ablatywnej lub adlatywnej), podczas gdy drugi przyimek stanowi część wyrażenia przyimkowego – lokalizatora.Wysoka frekwencja sekwencji przyimkowych jest cechą nie tylko współczesnego języka macedońskiego, lecz także peryferyjnych zachodnich dialektów, które znajdują się w ścisłym kontakcie z innymi bałkańskimi językami.Można zatem zakładać, że silnie zbałkanizowana struktura języka macedońskiego otwiera się na ekspansję niektórych bałkańskich tendencji i ewoluuje w kierunku bardziej precyzyjnego, dosłownego przekazywania treści.</jats:p>