Показните заменки наспрема морфолошки врзаниот член како експоненти на категоријата определеност во македонскиот јазик

Abstract

Историски гледано, членот претставува показна заменка во постпозиција. Но, дали се работи за иста семантичка категорија, која се реализира со поинакви средства, или постојат суштински и значенски разлики во изборот на едното наспрема другото средство. Имајќи ги предвид гледиштата на Крамер, Тополињска и Минова-Ѓуркова, како и нашите истражувања во тој правец, во овој прилог ги издвојуваме случаите во кои исказите имаат еднаква пропозициска содржина, независно дали определеноста се искажала со показна заменка или со член и, наспрема нив, редица примери каде што употребата на членот е блокирана, односно дистрибуцијата е ограничена само на еден од (теоретски) можните експоненти. Таквите примери можат да се идентификуваат кај т.н. генеричка референција, кај ситуациската определеност и, дополнително, кај посесивните конструкции во кои посесорот е лице што учествува во говорниот чин и, формално, конструкциите со супстантивизирана придавка. Historically, the article is a demonstrative pronoun in post-position. But is this a case of the same semantic category which is realized by different means, or there are actual differences in meaning when it comes to the choice of former instead of latter?! Considering the views of Kramsky, Topoljinska and Minova-Gjurkova, as well as our research on this matter, in this paper we select the cases in which utterances have equal propositional content, regardless of whether the definiteness is expressed with a demonstrative pronoun or with an article, and, in comparison, many examples in which the use of an article is blocked, i.e. the distribution is limited to only one of the (theoretically) possible exponents. Such examples can be identified at the so called generic reference, at situational definiteness, and, additionally, at possessive constructions in which the possessor is a person who participates in the act of utterance and, formally, constructions with substantivized adjective.