ЧОВЕКОВИТЕ ПРАВА НА ЛИЦАТА СО ОДЗЕМЕНА ДЕЛОВНА СПОСОБНОСТ ВО СЕНКА НА СИСТЕМОТ ЗА СТАРАТЕЛСТВО ВРЗ ВОЗРАСНИ ЛИЦА

Abstract

Во текстов авторите обработуваат тема која се наоѓа во пресекот меѓу граѓанското право и чо вековите права. Правната регулатива на деловната способност и на системот за старателство е витална, но маргинализирана тема во македонската јуриспруденција и јурисдикција. Во пози тивната правна регулатива единствено концептот на деловна способност го уредува нејзиното ограничување и одземање, не познавајќи варијации на менталната способност и на конкретиза цијата на опсегот на правата и обврските. Како резултат на тоа лицата кои се целосно или делум но лишени од деловна способност се спречени да уживаат остварување на фундаменталните човекови права, поради што авторите заклучуваат дека во македонскиот правен систем тие се наоѓаат во состојба на „граѓанска смрт“. Старателскиот систем, пак, е поставен на патернали стички сфаќања, и соодветно на тоа, препознава единствено одлуки донесени од старателот, во име и за сметка на лицето под старателство (substitute decision-making), но не и поддржано доне сување одлуки со лицето кое е под старателство (supported decision-making). Поради засегнато ста на човековите права и достоинство, промените во оваа област треба да уживаат приоритет во реформирањето на македонското право.