Дејствувачката естетика и објективната вистина во книжевната критика на Коста Солев Рацин

Abstract

Споредено со севкупното публицистичко творештво на Коста Солев Рацин, помалку внимание досега е посветено на Рациновата книжевна критика, којашто иако не е обемна, имајќи ги предвид и спецификите на развојот на македонската книжевност, несомнено е дека има исклучително значење во севкупниот македонски книжевен и воопшто културно-историски контекст. Таа го детерминира т.н. Рацинов период во македонската книжевна критика којшто е темелник на современата македонска книжевно-критичка реч, но едновремено сведочи и за поставувањето на темелите на современата книжевна полемика во македонскиот културен простор, којашто задира и во согледувањата и концептите за естетските и поетички книжевни платформи и во вреднувачкиот суд за конкретни книжевни остварувања. Ова осврнување кон Рациновата книжевна критика има за цел да овозможи да се согледаат некои значајни димензии на Рациновата творечка личност остварена и преку книжевната критика и одново да се анализираат некои од ставовите на Рацин за книжевноста, од временска / историска дистанца од којашто може да се согледа и севкупниот македонски и југословенски / јужнословенски книжевен контекст на XX век. Акцентот на трудот е ставен на две фундаментални критичко-теориски категории во Рациновите критичко-есеистички текстови – клучни постулати на неговата критичка реч: дејствувачка естетика и објективна вистина. Анализата на контекстуализацијата на овие критичко-теориски категории во критичко-есеистичките текстови на Рацин, остварена преку исчитување на издвоени конкретни примери и преку исчитување на евкупниот критичко-есеистички Рацинов опус со посочување на конкретните текстови, упатува кон заклучна согледба дека станува збор за книжевна критика којашто застапува изградено стојалиште за книжевноста и за димензионирањето на натамошниот развој на македонската и јужнословенската книжевна, но и воопшто културна стварност и како таква, согледано од денешна перспектива, несомнено имала потенцијал да биде зародиш на една осмислена естетска платформа, што заслужува и потемелити проучувања и оцени.